Pierwsza kreatywna kooperacja polskiego zespołu Marcin Wasilewski Trio i amerykańskiego tenorzysty Joe Lovano, od razu zaowocowała muzyką pełną skondensowanego feelingu, w której liryzm i siła wydają się idealnie zrównoważone. Ten wspólny projekt przedstawia kompozycje Marcina i Joego, jak również standard Carli Bley, „Vashkar”, oraz kolektywne improwizacje z pełnym zaangażowaniem każdego z czterech muzyków. Wyprodukowany przez Manfreda Eichera, „Arctic Riff”, został nagrany w Studios La Buissonne na południu Francji w sierpniu 2019 roku.
Album otwiera ballada rubato „Glimmer of Hope” autorstwa Marcina Wasilewskiego, która, jak wyjaśnia kompozytor, „opiera się głównie na jednym motywie przemieszczającym się po różnych tonacjach. Chciałem to bardzo usłyszeć w brzmieniu Joego”. Fortepian łagodnie przygotowuje wejście saksofonu, a pierwsza fraza Lovano – dopełniona subtelnymi uderzeniami szczotek w dłoniach Michała Miśkiewicza – zarysowuje zmysłową atmosferę intensywnego słuchania, charakteryzującą tę sesję.
Po balladzie następuje „Vashkar” Carli Bley, utwór wielorako interpretowany w ciągu ostatniego półwiecza. Marcin, który usłyszał go po raz pierwszy na albumie „Footloose” nagranym przez Trio Paula Bleya ze Steve’em Swallowem i Pete’em LaRocą, odkrywa nowy potencjał, jaki niesie w sobie temat Carli: „Naprawdę lubię kompozycje Carli i chciałem zagrać piękną melodię „Vashkar” z Joem”. Lovano autorytarnie wprowadza interpretację tej melodii, zanim polskie trio zdąży rozwiązać niektóre z jej implikacji. Joe wykonywał muzykę Carli Bley jako członek jej zespołu w 1983 roku oraz w 1986 roku w Liberation Music Orchestra Charliego Hadena, ale to nagranie jest jego pierwszym wykonaniem „Vashkar”.
„Cadenza” jest pierwszą i zarazem najdłuższą, bo dziewięciominutową, wspólną kompozycją całej grupy, powstałą w trakcie sesji „Arctic Riff”. „Na każdym z naszych nagrań próbujemy badać te rejony muzyczne, których wcześniej nie rejestrowaliśmy. Nie było żadnego z góry przyjętego planu dla utworów improwizowanych, ale gdy zbliżaliśmy się do finału utworu „Cadenza”, poczułem, że byłoby dobrze, abyśmy poprowadzili go nieco dalej. W tej sekundzie, usłyszałem w słuchawkach głos Manfreda, „Marcin, proszę kontynuuj”. To był ten wyjątkowy moment, którego spontaniczność pomogła wznieść ten utwór na wyższy poziom artystyczny”.
Elegancka ballada Wasilewskiego, „Fading Sorrow”, znajduje sposób, by utrzymać muzyczną świeżość zamkniętą w piosence. Dominuje tu wyraźnie partia kontrabasu Sławomira Kurkiewicza, którego solo przeplecione jest delikatnymi akordami Marcina i dyskretną perkusją. Sławomir wybija się również na pierwszy plan w utworze free zatytułowanym „Arco”, który, jak sugeruje tytuł, otwiera partią ze smyczkiem. „Improwizacja free jest cennym doświadczeniem, opartym na wspólnym zaufaniu i otwartości”, mówi Sławomir. „Jako koncertujące trio bardzo często gramy free i byliśmy podekscytowani, widząc z jaką pewnością i swobodą Joe natychmiast odnalazł się w tej konwencji. Wspaniale było usłyszeć jego brzmienie w takiej formule”. Mocne strony Lovano jako muzyka przejawiają się w jego entuzjazmie do jazzu w jego wszystkich odsłonach, włączając jazz tradycyjny, współczesny i eksperymentalny.
Charakter „Stray Cat Walk” nadaje figlarny i wesoły tenor Joego, do którego dołączają swoimi harcami bas Sławomira i perkusja Michała. Jak mówi Michał: „Piękno melodii granych przez Joego i jego niesamowite poczucie rytmu, zachęcają cię jako muzyka do bycia bardziej kreatywnym i spontanicznym”.
„L’amour fou” to kompozycja, którą Marcin napisał, by wyeksponować umiejętności Lovano w zakresie szybkiego tempa; roboczy tytuł brzmiał „Crazy for Lovo”. Autor utworu ma tutaj błyskotliwe solo, po którym Joe wznosi się napędzany przez euforyczną sekcję rytmiczną; w przebiegu utworu również Michał popisuje się zgrabnym, pomysłowym solo.
„A Glimpse” jest kalejdoskopową miniaturą w stylu free, szybko zmieniającą punkt ciężkości i zmuszającej muzyków do stałej czujności. Miśkiewicz podsumowuje: „Z mojego punktu widzenia, należy głęboko skoncentrować się na każdej nucie i jakoś przewidzieć, co może się stać w następnej sekundzie, kilku sekundach, a czasem wyobrazić sobie całą sekwencję”.
Druga wersja kompozycji „Vashkar” daje więcej przestrzeni na popisy solowe Lovano. Joe wyjaśnia: „Vashkar” jest pięknym, wyrazistym utworem muzycznym. Każda z obydwu wersji ma swój własny feeling, strukturę i przestrzeń do muzycznej eksploracji. Cieszę się, że Manfred zdecydował się wydać obydwa wykonania. Muzyka Carli jest inspirująca – i powiedziałbym to samo o muzyce, którą stworzyliśmy na „Arctic Riff”.
„W kontraście do kompozycji Marcina”, Joe napisał na tę sesję utwór zatytułowany „On the Other Side”. To swobodnie swingujący utwór free z określoną sekwencją, za którą należy podążać: „Bębny wprowadzają temat, który jest układem pytanie-odpowiedź pomiędzy tenorem, perkusją i fortepianem. Następnie słyszymy duet fortepianu i perkusji, po czym dołącza bas, formując trio bez fortepianu. Po chwili fortepian pojawia się ponownie, prowadząc do finałowego tematu w bogatszej wersji. Rezultat sprostał moim oczekiwaniom”.
I wreszcie: „Old Hat”, poruszająca ballada autorstwa Marcina w klasycznym jazzowym stylu, z rzewnymi solówkami Wasilewskiego i Lovano, której tytuł nawiązuje zarówno do nostalgicznej atmosfery utworu, jak i zamiłowania Joego do nakryć głowy w stylu vintage.
Członkowie Tria Marcina Wasilewskiego grają razem od czasów szkolnych w Koszalinie; obecny skład został ustanowiony w 1993 roku. Marcin Wasilewski, Sławomir Kurkiewicz i Michał Miśkiewicz początkowo nagrywali dla ECM w kwartecie Tomasza Stańko na albumach „Soul of Things” w 2001 roku oraz wydanych niedługo po nim „Suspended Night” i „Lontano”. Wcześniejsze wydawnictwa tria w ECM to „Trio” (2004), „January” (2007), „Faithful” (2011), oraz „Live” (nagrane w 2016, a wydane w 2018 roku). Na „Spark of Life” (2014) do tria dołączył szwedzki saksofonista Joakim Milder. Wasilewski, Kurkiewicz i Miśkiewicz wystąpili również na płycie „Forever Young” (2013) gitarzysty Jacoba Younga.
Joe Lovano zadebiutował w ECM w 1981 roku na albumie „Psalm” Paula Motiana. Kolejne nagrania w trio Motian/Lovano/Frisell to „It Should have Happened A Long Time Ago, I Have The Room Above Her” i „Time And Time Again”. Lovano nagrywał dla ECM również z Johnem Abercrombiem („Open Land, Within A Song”), Markiem Johnsonem („Shades of Jade”, „Swept Away”) oraz Steve’em Kuhnem („Mostly Coltrane”). W 2019 roku ukazały się dwa albumy z udziałem Lovano docenione przez krytyków – „Trio Tapestry”, muzyka tria Joego z Marilyn Crispell i Carmen Castaldi oraz „Roma”, album live z Enrico Ravą, Giovannim Guidim, Dezronem Douglasem i Geraldem Cleaverem.